Mwilaya wa kwanza kupanda Ziara akiwa na Geraint Thomas, Tom Simpson na Eddy Merckx
Makala haya yalichapishwa awali katika toleo la 86 la jarida la Cyclist
Maneno Giles Belbin Upigaji picha Alexander Rhind
Tunasikia ulianza tu kuendesha baiskeli kwa sababu ya dau na rafiki yako?
Ndiyo, nilipokuwa kijana nilikuwa nikienda kunywa pombe huko Torquay Jumamosi usiku. Baada ya usiku mmoja nje, nilichelewa kuamka na rafiki yangu alikuwa chini.
Akasema, Njoo, inuka. Ni karibu mchana. Tunapaswa kubadilisha muundo huu.’
Alikuwa mwanasoka mzuri na aliniwekea dau kwamba baada ya miaka miwili angeichezea timu ya Torquay United ya Colt. Kisha akasema, ‘Utafanya nini?’ Michezo ya Olimpiki ya 1960 ilikuwa ikiendelea hivyo nikasema, ‘Ninaweka dau kwamba nitaenda kwenye Michezo ya Olimpiki baada ya miaka minne.’
Mchana huo nilivua baiskeli yangu kuukuu nje ya kibanda na kupanda hadi Teignmouth. Baada ya siku nne au tano kurudi nyuma kwa baiskeli nilianza kufurahia nilichokuwa nikifanya.
Miaka mitatu tu baadaye ulikuwa unaendesha Tour of Britain. Hayo ni maendeleo kabisa
Ningeshinda mbio kadhaa za kikanda mwaka wa 1963 na nikapigiwa simu na mshiriki anayeitwa Chas Messenger, ambaye aliandaa Ziara ya Uingereza. Aliniuliza ikiwa ningependa kuabiri timu ya Jumuiya ya Madola.
Walisema watanilipia nauli ya treni ili niende. Hatua ya kwanza ilikuwa Blackpool hadi Nottingham na nilimaliza ya tano. Nilivaa jezi ya kijani kwa siku mbili na nikashika nafasi ya tisa kwa jumla.
Umejifunza nini kutokana na mashindano hayo yenye ushindani?
Kwamba nimekuwa nikitumia nguvu zangu kwa njia isiyofaa. Ghafla niligundua kuwa badala ya kuwazunguka watu moja kwa moja kila wakati nilipaswa kukaa juu yao na kupima juhudi zangu.
Mwaka uliofuata nilipata barua iliyosema kwamba nimechaguliwa kwa ajili ya Mashindano ya Dunia huko Sallanches, Ufaransa. Hiyo ilikuwa siku ngumu.
Mapumziko yalikwenda mapema na nilikuwa ndani lakini kwenye mteremko wa mwisho peloton ilikuwa inarudi.
Mmoja wa waendeshaji niliokuwa nao alitazama juu, akakonyeza macho, kisha akaondoka. Nilisita na kufikiria ningojea, lakini aliendelea kushinda.
Jamaa huyo alikuwa Eddy Merckx. Chas alinijia baadaye na kuniambia nitashiriki Olimpiki huko Tokyo.
Kwa hivyo umeshinda dau lako. Baada ya kuwa mtaalamu ulikuwa sehemu ya timu ya Uingereza iliyokwenda Tour de France mwaka wa 1967 kumuunga mkono Tom Simpson…
Tom alikuwa mtaalamu aliyekamilika. Alifanya kila kitu ipasavyo na alikuwa na mgeni wake pamoja naye. Katika hatua moja ya awali alirudi kwangu na kusema, ‘Colin, nipe kofia yako.’
Kwa hivyo, alinipiga kofia ya timu yangu ya Uingereza, nyeupe, yenye wanga kichwani. Nikasema, ‘Unafanya nini Tom?’ ‘Nataka masihara,’ akasema. 'Nahitaji kuifuta siraha yangu! Nisubiri.’
Kwa hivyo ilinibidi kungoja wakati anapangusa tumbo lake kwa kofia yangu mpya ya GB - fahari na furaha yangu. Na kisha ilinibidi kumrudisha kwenye peloton!
Kwa kusikitisha Simpson alifariki wakati wa Ziara hiyo baada ya kuzimia kwenye Mont Ventoux. Ulikuwa unakaa naye. Je, unaweza kukumbuka nini kuhusu hatua hiyo?
Nilikuwa nimefanya uvamizi wangu wa tano au wa sita wa baa siku hiyo [ambapo wasafiri wangeshuka kwenye mikahawa kuomba, kuiba na kukopa riziki].
Nilikuwa najua Mont Ventoux ilikuwa inakuja na hivyo nilitaka kupata kioevu kingi kwa ajili ya vijana hao kadiri nilivyoweza, lakini mwenye mkahawa alikuwa na hasira sana na akaishia kutufukuza kwa kisu.
Nilipompata Tom na akaniuliza nimepata nini nilimwambia nilikuwa na limau tu na brandi. Niliacha limau na kwenda kuitupa pombe hiyo lakini akasema, ‘Hapana, nipe hiyo, matumbo yangu yanajisikia vibaya.’
Hayo yalikuwa maneno yake haswa. Alichukua begi kubwa ya brandy na kisha kuitupa juu ya ua.
Ventoux ilianza kama kilomita sita au saba baadaye.
Je, ni lini ulifahamu kuwa jambo la kutisha limetokea?
Nilikuwa nikipanda vizuri na nikajikuta nikipitia peloton.
Kisha, nilipokuwa nikizunguka kona moja ya mwisho, nilimwona Tom akiwa amelala pale, na kurudi nyuma kutoka barabarani huku gari la timu likiwa kando yake.
Nilipomwendea Tom, Alec Taylor [meneja wa timu] alisimama na kusema, ‘Colin, rudi, rudi. Endelea, endelea kutazama nyuma. Tom yuko sawa, endelea kutazama nyuma [kwa ajili yake].’
Kwa hiyo niliendelea kuangalia nyuma, nikifikiri atanishika na nitamfikisha mwisho. Lakini hilo halikufanyika.
Nilisubiri hotelini kisha Barry Hoban akaingia na kusema Tom amefariki.
Huyu alikuwa mwenzangu, unajua? Nilikuwa katika hali ya mshtuko.
Kuna utata kuhusu iwapo ni Barry Hoban au Vin Denson ambaye alikuwa ameteuliwa kuvuka mstari wa kwanza siku iliyofuata. Alikuwa nani?
Jean Stablinski alikuwa mlinzi wa peloton na akasema, ‘Hatutaki kukimbia, lakini kwa kumbukumbu ya Tom tutapanda daraja.’
Zikiwa zimesalia kilomita 40 Barry aliruka. Stablinski alimuuliza Vin kilichokuwa kikiendelea, na Vin akasema, ‘Ameenda kwa ajili ya [mapumziko ya asili], atarudi.’
Ilipofikia dakika moja tu tuligundua…
Nini kilifanyika baadaye?
Tulipotulia ili kujadili hatua ya siku hiyo, Alec alisimama na kumwambia Barry kwamba alikuwa amevunjika moyo sana Barry alipanda hatua hiyo. Alisema haikuwa katika mpango.
Barry alisema kwamba hakushambulia, kwamba alitoka tu… kwamba alikuwa na hakika kwamba tutamkamata akienda kumaliza lakini tusipofanya hivyo, angefanya nini?
Lakini ukweli ni kwamba alipata sifa kwa kushinda hatua hiyo ya Tour de France.
Akizungumza kuhusu sifa, mwaka jana Geraint Thomas alikua mwanariadha wa kwanza wa Wales kushinda mbio hizo. Je, unatafakari vipi kuhusu hilo?
Nimekutana na huyo jamaa na najua ni mhusika wa darasani. Ninamheshimu sana Geraint, lakini sipendi maadili ya Timu ya Sky, ambapo wananunua vilivyo bora zaidi na kutawala kwa sababu wana nguvu katika timu nzima.
Wana magari bora zaidi, wageni bora zaidi, makanika bora, kila kitu bora zaidi. Sipendi Team Sky kwa sababu hiyo.
Mafunzo lazima yalikuwa tofauti kidogo katika siku yako
Wakati mmoja niliendesha jaribio la muda la maili 50 karibu na London, na kama sehemu ya utaratibu wangu wa mazoezi niliamua kupanda gari hadi nyumbani hadi Devon.
Hatimaye nilifika Frome huko Somerset. Kulikuwa na duka la tamu kwenye kilele cha kilima chenye mawe. Nilikuwa nikiteseka kama mbwa kwa hivyo niliingia ndani na kumwomba bibi huyo baa tatu za Mars na Crunchie.
Nilisema, ‘Ninasafiri kwenda Torquay, ni umbali gani?’
Anamletea mume wake, ‘Mtu huyu anaendesha gari kwenda Torquay!’
‘Kamwe!’ anaenda. ‘Ni maili 90 isiyo ya kawaida!’ Alinitazama kana kwamba kuna kitu kibaya kwangu.
Kila wakati ninapomwona Frome kwenye ramani, huwa nawawazia kwenye duka hilo la tamu.
Colin Lewis
Umri: 76
Utaifa: Muingereza
Heshima: Mashindano ya Kitaifa ya Mbio za Barabarani: 1st, 1967, 1968
250 za ushindi wa mbio zikiwemo 38 kama mtaalamu
