Ambapo binadamu yeyote mwenye akili timamu angetafuta kumkwepa, Mwanaume Mwenye Nyundo anakumbatiwa vyema na mwendesha baiskeli. Swali ni: kwa nini?
Marejeleo yafuatayo ya ‘mateso’ yana maana ya muktadha wa mchezo. Kwa sababu tu huwezi kusimama kuoga baada ya mashindano ya mbio au mazoezi, haimaanishi kuwa umeteseka kama mwathirika wa vita, magonjwa, njaa au umaskini.
Waendesha baiskeli walikuwa wakiteseka kimya kimya. Sasa tunaimba kutoka paa juu yake. Badala ya ishara ya udhaifu, ni beji ya heshima. Unaweza kupata ‘Alama ya Kuteseka’ kwenye Strava, kujiandikisha kupokea video kutoka ‘Sufferfest’, au ushiriki mbio zinazoitwa ‘Mateso’.
Chapa moja maarufu imekubali kauli mbiu ya Ex Duris Gloria - 'From Suffering Comes Glory' - kwa klabu yake ya waendesha baiskeli, na kuchapisha kitabu kiitwacho Kings Of Pain.
Mateso sasa ni USP.
Bila shaka, ni sisi wasomi ambao hufanya kazi kubwa zaidi kuhusu kuteseka. Kwa wataalamu, ni siku nyingine tu ofisini. Nilipomhoji Geraint Thomas kuhusu kukamilisha Tour de France ya 2013 akiwa amevunjika fupanyonga, aliifanya isikike kama mtu anayechoma toast yake.
Hiyo inatosha. Amelipa mshahara wa takwimu sita kuendesha baiskeli yake. Hakuna mtu anayenilipa kwenda na kupanda kwenye mvua kwa saa tano. Nina haki ya kuomboleza kuhusu maumivu yangu.
Katika kitabu chake cha 1978 The Rider - kilichochapishwa upya hivi majuzi na kuchukuliwa na watu wengi kama 'biblia' ya mateso - mwandishi Tim Krabbé anamwambia mtaalamu na mkongwe wa Ziara wa Uholanzi Gerrie Knetemann, 'Nyinyi mnahitaji kuteseka zaidi, zidi kuwa wachafu. Unapaswa kufika juu ukiwa kwenye jeneza – ndivyo tunakulipa.’ (Hii ilikuwa miaka kumi kabla ya Stephen Roche kuhitaji oksijeni baada ya kuanguka juu ya La Plagne na aliweza kuwasiliana kwa kupepesa macho tu.)
Knetemann - ambaye angeendelea kuwa Bingwa wa Dunia - ana mtazamo tofauti kidogo: 'Hapana, nyinyi watu mnahitaji kuuelezea kwa kushurutishwa zaidi.' Hii, kwa ufupi, inafafanua jinsi mateso yalivyokuwa ya kuvutia.
Siku chache kabla ya matangazo ya moja kwa moja kwenye TV ya mbio kubwa, mashabiki wangetegemea matangazo ya redio na ripoti za magazeti. Watoa maoni na waandishi wa habari mara nyingi wangetumia hyperbole na hysterics kuelezea matukio yanayotokea barabarani. Hasira za mpanda farasi zingechukua umuhimu wa apocalyptic.
Mmoja wa waandishi wakubwa wa michezo alikuwa Antoine Blondin wa L'Equipe, ambaye alishughulikia matoleo 27 ya Ziara hiyo na ambaye Bernard Hinault alisema, 'Tukio la kupiga marufuku zaidi linakuwa muhimu kwa Blondin. Analazimika kuiona tu
na uandike kuihusu. Aliinua hadhi ya Ziara kwa kuipa kache yake mwenyewe - ikawa hadithi ya kusasishwa kila mwaka. Haijalishi jinsi mashindano yanavyoweza kutabirika, angeweza kudumisha kupendezwa nayo.’
Na bila shaka kabla ya uvumbuzi wa kisasa, wa hali ya juu, maendeleo ya kisayansi na ‘Itifaki ya Hali ya Hewa ya UCI Iliyokithiri’ iliyofurahiwa na peloton ya leo, waendeshaji wa enzi hizo waliteseka sana. Ni wanane pekee kati ya 81 walioanzisha Giro d’Italia 1914 waliofika mwisho wa ile inayochukuliwa kuwa Grand Tour ngumu zaidi katika historia kwa sababu ya hali mbaya ya hewa na hatua za wastani za urefu wa 400km.
Hakika, Bradley Wiggins alielezea mizunguko michache ya mwisho ya rekodi yake ya Saa ya 2015 kama 'ya kutisha, yenye uchungu sana', lakini ni nani wa kusema kama mateso yake yalikuwa zaidi au chini ya yale ya Mchezaji wa London Freddie Grubb, aliyemtangulia kama Mshindi wa medali ya TT ya Olimpiki ya Uingereza kwa karne na ni nani alikuwa mmoja wa wapanda farasi 44 waliomwacha Giro 1914 kwenye hatua ya kwanza baada ya masaa 11 ya kuendesha baiskeli?
Katika wasifu wake, The Climb, Chris Froome anajieleza kama ‘mlafi katika buffet ya adhabu’ na kusema maumivu ‘ni rafiki ambaye huniambia ukweli daima’.
Kuruhusu mambo ya wazi - kwamba mateso ni kiasi - nimevumilia maumivu mengi kwenye baiskeli, lakini sijawahi kuiona kama 'rafiki'. Ni matokeo tu ya kujisukuma kwa nguvu - karibu kutapika baada ya kupanda mlima wa klabu huja akilini - au kustahimili hali mbaya ya hewa. Maneno ya siku tano kupitia monsuni ya Ureno yalinifanya nichunguze sana nafsi yangu na kulaani siku ambayo ningewahi kutazama baiskeli.
In The Rider Tim Krabbé amesikitishwa kwamba katika kila hatua yake ya kupanda Ventoux, alifika kileleni 'akiwa na hisia mpya', huku magwiji kama Gaul na Merckx wakihitaji usaidizi wa kimatibabu. Angejikaza zaidi, kana kwamba ningetapika kwenye kilele cha mlima wangu. Lakini mateso yanawezaje kuwa kipimo cha juhudi wakati ni neno la kidhamira?
Mateso yana nafasi yake katika kuendesha baisikeli, lakini kwangu mimi ni maisha bora zaidi, kupitia ushujaa wa wataalamu. Wakati mtaalamu anateseka - iwe Nibali anapasuka kwenye mteremko au Cancellara akishuka na kusukuma mlima ulio na mawe - inatoa matumaini kwa sisi sote wanaoishi kwenye kochi. Inaonyesha kuwa mashujaa wetu ni binadamu tu.
Bila kujali jinsi tunavyofafanua mateso, kuna sababu kwa nini waendesha baiskeli wana tabia ya kustahimili - iwe katika hali mbaya ya hewa, kupanda kwa kutisha au changamoto nyingine. Ni uasi wa kitambo dhidi ya jinsi maisha ya kisasa yalivyotufanya tuwe na ubinafsi na upotovu.
Kunukuu kutoka kwa The Rider tena: ‘Badala ya kutoa shukrani zao kwa mvua kwa kunyesha, watu hutembea na miavuli. Nature ni bibi kizee aliye na wachumba wachache siku hizi, na wale wanaotaka kutumia hirizi zake huwatuza kwa shauku.’
Kwa maneno mengine, haina uchungu kutoka nje na kuteseka mara moja moja.
