Ndani ya Milima ya Alps ya Uswizi, Mendesha Baiskeli anaungana na mpanda farasi ambaye hatamtarajia kugundua kupanda baiskeli ambao wamewahi kusikia kuuhusu
Andrea Zamboni amejitokeza hivi punde ingawa kumetapakaa kwa mwanga wa asubuhi. Ameketi kwa subira kwenye baiskeli yake kando ya barabara, mguu mmoja ukiwa umeingizwa ndani na mwingine ukiwa kwenye ukuta wa mawe makavu. Kama vile mazingira ya kudumu, anasogea kwa shida, macho yake yakilenga kilele kilicho mbele yake.
Nina wasiwasi kwamba anaweza kuwa amekaa hapo kwa saa nyingi.
Andrea aliomba kukutana alfajiri na mapema huko Prato-Sornico, kijiji kilicho sehemu ya juu ya kupanda kwa Lago del Naret, lengo letu kuu la leo.
Hiyo ilinihusisha mimi kuondoka peke yangu saa 5.30 asubuhi kutoka kijiji cha Bignasco, takriban kilomita 10 chini ya mteremko, na nimekuwa nikivuta pumzi katika giza na hewa baridi ili kufika hapa kabla ya jua kuchomoza.
Ninapowasili, jua bado halijatupiga, lakini linatupa mwanga wa joto juu ya safu ya milima upande wetu wa kulia.
Andrea ameahidi itafaa kuanza mapema.
Ngoja nimtambulishe Andrea. Yeye ni mtu mwenye shughuli nyingi kwa viwango vyovyote - mfamasia, mwanariadha mahiri wa tatu na mwendesha baiskeli mwenye kasi sana mchana, na mkaaji wa maisha ya pili yasiyo ya kawaida: yeye ni 'Assos Man'.
Kwa zaidi ya muongo mmoja amewaalika watu wadadisi na kuvutiwa na uwezo wake wa kupiga misimamo migumu isivyo kawaida huku akitoa mfano wa mavazi ya Assos ya kuendesha baiskeli katika katalogi na tovuti duniani kote.
Tulikutana kwa mara ya kwanza jana kwenye uwanja wa michezo huko Dolomites, na alisisitiza kwamba anionyeshe sehemu ya Alps ambayo haijulikani sana na waendesha baiskeli, lakini ikiwa na mojawapo ya miinuko mizuri zaidi barani Ulaya.
‘Kutoka hapa tuna kilomita 14 juu kisha 3km gorofa. Kisha ni kama kilomita 10,' Andrea anasema.
Anaongeza kwa hali ya wasiwasi: ‘Kilomita 10 ya mwisho ni mwinuko sana, kama Mortirolo.’
Maneno hayo yalinitia moyo. Ninaifahamu sana miinuko mikali ya Mortirolo, na quads zangu hutetemeka kwa wasiwasi ninaposikia jina lake.
‘Lakini ni nzuri,’ Andrea ananihakikishia.
Barabara ambazo hazijagunduliwa
Kwa kweli, hatujaribu kupanda kikamilifu Lago del Naret. Ili kutoa dai hilo, tulipaswa kuanza huko nyuma katika mji wa Locarno, ulioko kando ya Lago Maggiore, ziwa kubwa linalozunguka mpaka wa Uswisi/Italia, karibu na hangout ya watu mashuhuri ya Ziwa Como.
Locarno iko chini ya m 200 kwa mwinuko, na kupanda huchukua zaidi ya kilomita 60 kupanda hadi Lago del Naret kwenye urefu wa 2, 300m.
Ni huko Bignasco, nilikoanzia, ndipo sehemu ya juu inapanda daraja na kuanza kufanana na miinuko ya zamani ya Alps.
Kutoka Bignasco hadi kilele bado ni kilomita 33 ya kupanda, kwa hivyo sijisikii kama nimedanganya sana kwa kukosa sehemu ya kwanza ya mteremko.
Tunapopitia kijiji cha Lavizzara, siwezi kujizuia kufikiria kuwa kuna jambo lisilo la kawaida kuhusu safari hii.
Labda inaendesha gari ikiwa na aikoni ya mtandao wa kuendesha baiskeli, au saa ya asubuhi sana, lakini kwa hakika nadhani ni Uswizi yenyewe ambayo ni ya ajabu.
Kila mstari wa miti, kila mlima, kila kanisa, kila nyumba ni ya Uswisi sana hivi kwamba ninahisi kama nimesafirishwa hadi kijiji cha mfano, diorama ya Uswizi ya kuwaziwa.
Karibu natarajia kuona genge la wauza yodeller wakitoka kwenye mojawapo ya ghala hizi za mawe za kale, zilizo na lederhosen na alphorns.
Nadhani mahali hapa hapana msongamano mkubwa wa magari, kwani barabara inayopanda bonde haiendi popote isipokuwa kwenye kundi la maziwa yaliyo juu ya mlima.
Iliwekwa lami katika miaka ya 1950 pekee, ili kuhudumia mabwawa kadhaa ya maziwa.
‘Babu yangu alifanya kazi kwenye bwawa,’ Andrea anasema, akinitikisa kutoka kwenye tafrija yangu. ‘Alihamia hapa na familia yake wakati baba yangu akiwa na umri wa miaka saba.’
Kwa sababu barabara ilijengwa hivi majuzi, miteremko hii haina historia ya miinuko mikubwa ya Ufaransa na Italia.
Hakuna mbio maarufu zinazokwenda Lago del Naret. Hakuna magwiji wa baiskeli walioghushi hadithi zao kwenye miteremko yake.
‘Kuna watu hapa ambao wanasema eneo hili ni la kuchosha,’ Andrea ananiambia, ingawa naona ni vigumu kukubaliana na hilo, tumezungukwa na milima yenye kilele cha theluji na vijiji maridadi.
'Wanapaswa kufanya jukwaa la Giro d'Italia hapa,' anaongeza. Ingawa ni aibu hawajafanya hivyo, ninahisi kuwa na bahati ya ajabu kusafiri katika ardhi ambayo ni mara chache sana kutembelewa na watu wanaoendesha baiskeli.
Baada tu ya Lavizzara, tuligonga kundi kubwa la kubadili nyuma. Upinde rangi ni 10% unaoendelea, huku kukiwa na mapigo makali ya hadi 15%.
Andrea haonekani hata hivyo. Anapanda kwa urahisi na neema ya puto ya heliamu.
Tunasukuma hadi kwenye mteremko wa kusameheana zaidi kwenye rafu ya barabara inayoning'inia juu ya bonde hapa chini.
Jua likiwa limekaa juu ya milima sasa, umande na ukungu wa asubuhi na mapema hutokeza mwonekano wa karibu wa Kimazoni kwenye bonde lililo chini, ukisaidiwa na vilio vya kutoboa vya ndege wa kienyeji.
Inaleta ahueni ya muda mfupi kutoka kwa upinde rangi, na ninachukua fursa hii kumdadisi Andrea kuhusu umahiri wake wa kuendesha baiskeli.
Andrea aliibuka wa 20 katika Granfondo Campionissimo ya jana, hafla iliyoendeshwa na waendeshaji mashuhuri wengi wa ndani na wataalamu wa zamani wa Italia.
‘Nchini Italia, kuna watu ambao wanafanya mazoezi ya mbio za granfondos,’ asema. ‘Jana waliniambia baadhi ya waendeshaji bora hulipwa €20, 000. Siwezi kuendelea nao – nafanya kazi.’
Andrea ana duka la dawa karibu na Locarno, lakini utasamehewa kwa kudhani alikuwa mwanariadha wa kudumu pia. Kwa muda alikuwa karibu kuwa hivyo.
Alikuwa kijana bora zaidi, akikimbia katika kikosi cha taifa cha Uswizi. Badala yake aliamua kutafuta kazi mbali na kuendesha baiskeli, ingawa alipata muda wa kutosha wa kuwa bingwa wa dunia wa Ironman triathlete.
‘Hivyo ndivyo nilivyowasiliana kwa mara ya kwanza na Assos - nilikuwa nikitafuta mfadhili wa Ironman,' Andrea anasema.
‘Hawakutaka ufadhili, lakini walitaka mwanamitindo.’
Hivyo Ironman Andrea akawa Assos Man. Ni sehemu ndogo tu ya maisha yake, ingawa, anatumia karibu wakati wake wote kuendesha duka la dawa na mafunzo kwa granfondo za hapa.
Mazungumzo yetu yamesitishwa ghafla Andrea anapoelekeza mbele. Mji wa Fusio unatokea kwenye mlima, ukionekana kama ngome ya kale.
Inanikumbusha kuhusu filamu ya The Grand Budapest Hotel, yenye nyumba za rangi za rangi kama chalet zilizochanganywa na minara ya gothic na miinuko.
Kijiji kina wakazi 45 pekee, na ni idadi ya watu ambayo imebadilika kwa 0% kwa muda wa miaka 20 iliyopita.
Tunaitenga kwa kituo cha kahawa kwenye mteremko, hasa kwa sababu hakuna dalili nyingine ya ustaarabu kwenye mteremko.
Tunatoka nje ya Fusio kwenye ngazi yenye mwinuko inayopinda kwenye mtaro wa miamba, kisha tunagonga sehemu ya kina kifupi kabla ya barabara kuruka kwa kasi hadi karibu 20%.
Kwa zaidi ya saa moja na karibu 1,000m ya kupanda tayari chini ya mikanda yetu, mwinuko mwinuko huleta pigo kali kwenye mapafu na miguu yangu.
Kadiri tunavyozidi kwenda juu, ndivyo barabara inavyozidi kupinda na kupinduka. Inaanza kufanana na epics zilizothibitishwa kama vile pasi za Stelvio au Gavia, tulivu tu na bila uharibifu.
Mbele naweza kupata nafuu - bwawa la maji katika Lago del Sambuco.
Picha ya Sambuco
Lago del Sambuco ndio hifadhi ya kwanza kwenye mteremko wetu. Ilijengwa mwaka 1956 pamoja na barabara tunayopitia. Maji ni ya juu na ni laini ya kioo, yakionyesha mwonekano mzuri wa upande wa mlima ulio kinyume.
La muhimu zaidi, inatupa kilomita 3 za furaha za barabara tambarare kwa urefu wake.
Tunasimama ili kutazama. Ukungu wa mwisho wa asubuhi umeondolewa na ni siku nzuri. Nimestaajabu kidogo na Andrea pia anaonekana kufurahia wakati ninapomwona akichuma ua wa waridi wa echinacea kando ya barabara.
Ninatambua inaweza kuwa si wakati wa ushairi wa faragha, hata hivyo, sekunde chache baadaye anapoichuna katikati ya vidole vyake na kuivuta kwa kina.
‘Inafaa kwa VO2,’ ananiambia.
Tunaendelea, na muda si mrefu barabara inafuata tena njia yenye mwinuko juu ya mlima kama vile mpanda miamba. Zawadi pekee ni kuangaza macho nyuma kwenye hifadhi, ambayo ghafla inaonekana kuwa mbali sana.
Ninahema kwa hasira huku tukipiga kila kona, huku Andrea akizungusha tu miguu yake bila dalili za kujitahidi sana. Lakini tena, hakuna lolote kati ya haya ambalo ni geni kwake.
‘Nilipokuwa na umri wa miaka 12, tulikuja hapa kama familia, na ningepanda hadi kileleni pamoja na baba yangu,’ asema. 'Kwa miaka mingi nilitumia muda mwingi kupanda hapa. Zamani nilikuwa na uwiano wa gia 42/23 pekee.’
Ghafla ninahisi hatia zaidi kidogo kwa kuhangaika sana na mnyororo wangu wa kuunganishwa. Lakini uchungu wangu unakaribia kuwa mbaya zaidi.
‘Sehemu yenye mwinuko zaidi bado iko mbele,’ Andrea anaonya. Tunatokea kwenye uwanda tambarare katika bonde hilo, huku kukiwa na daraja la chini juu ya mto mbele. Tunaikaribia, lakini kizuizi kinazuia barabara pande zote mbili za daraja.
‘Hmm, nilifikiri hili linaweza kutokea,’ Andrea anasema kwa utulivu. Barabara imefungwa mbele.
‘Haijalishi, ni lazima tufike kileleni,’ asema, na kujitupa kuzunguka kizuizi, akining’inia kwenye ukingo wa daraja anapoenda. Nafanya vivyo hivyo, huku kundi kubwa la mbuzi likitutazama kwa fitina.
Nchi ya maziwa
Ni umbali wa kilomita 4.8 tu kufika kileleni lakini ni wastani wa 11% na ni kama ulimwengu mwingine kabisa. Halijoto hupungua tunapokaribia alama ya 2,000m, na theluji huanza kutanda barabarani kwa vipande.
Njia ni nyembamba, mbovu, imevunjika vipande vipande, na kuna mbuzi wengi sana.
Tunapanda kwa mfululizo wa pini za nywele, kila moja ni ya kishenzi kuliko ya mwisho. Saa mbili zimepita tangu tuondoke na maduka yangu ya nishati yanapungua, lakini hakuna kurudi nyuma kwa mwelekeo huu.
Inatufanya tuwe na mwendo mrefu kwa zaidi ya 20%, aina ya upinde rangi ambayo inanifanya nisawazishe kwa hatari kati ya gurudumu la mbele na la nyuma huku nikijitahidi kuvuta.
Inastaajabisha lakini inasikitisha, na ninaanza kukata tamaa iwapo nitafika kileleni.
Hata Andrea anaonekana kuhisi juhudi. Usemi huo umeanza kuisha usoni mwake na anaanza kufanana na sifa ya kazi yake ya uanamitindo.
Mwonekano wa ziwa la kwanza, Lago di Sassolo, unavutia sio tu kwa sababu ya uzuri wake wa kuvutia bali pia kwa sababu linatoa utulivu wa sehemu fupi ya usawa.
Mwishowe ninapata kuketi kutokana na juhudi za nje ya tandiko zilizoanza kilomita 3 zilizopita.
Tunaendelea, barabara inazidi kuimarika. Ninapohangaika kutafuta mwanguko, ninamwomba Andrea ushauri. ‘Cadence?’ anajibu, ‘Kwa Contador, labda ana wasiwasi kuhusu ulegevu. Hujapigiwa kelele kwa hili.’
Tunazunguka kona inayofuata, tukizungusha baiskeli zetu kutoka upande hadi upande, na kupata tu kizuizi cha theluji, lakini Andrea anajikunja tu, anarusha baiskeli yake kwenye bega moja na kuanza kukanyaga theluji hiyo nene.
Ninafuata, nikiteleza kwa kasi kwenye sehemu inayoteleza katika viatu vyangu vya soli laini.
‘Tumekaribia sasa,’ Andrea anaahidi mara tu tutakaporudi kwenye baiskeli zetu, pengine akihisi kuwa ninaanza kuteseka.
Tunapopanda kwenye miteremko ya mawe juu ya Lago Superiore, mbele ya upeo wa macho wa barabara kuna anga pekee nyuma yake. Naomba hiyo ni ishara nzuri.
Maporomoko ya ardhi yalinishusha
Tunapita juu ya kilele na ukuta wa kijivu unapasua matuta ya mlima mbele yetu. Nimefarijika sana tumefika kwenye bwawa la Lago del Naret, ila kuna tatizo dogo.
Maporomoko ya ardhi yanazuia barabara kuelekea kileleni.
Ninasisitiza kwamba njia ya mwisho ya kuelekea kileleni haipitiki, na nitangaze kwamba tumefikia kiwango chetu cha juu zaidi, lakini Andrea ana mawazo mengine.
‘Hapana, hapana,’ anasema, ‘tutapanda kuizunguka.’
Anapanda moja kwa moja hadi kwenye maporomoko ya ardhi kabla ya kuvua viatu vyake na kuinua kingo zake, akiendesha baiskeli mkononi.
Ninapaswa kufuata lakini inaonekana ni hatari na sipendi uwezekano wa kutetereka kwa quadi zangu na soli za kaboni kushikilia juu ya uso wa miamba.
Ninatelemka ziwani badala yake na kutazama kwa mbali Andrea akipanda mlima na baiskeli yake begani.
Pini moja tu ya kufagia ya nywele inayomtenganisha Andrea kutoka juu. Ninaweza kujua sura yake anapoizunguka kwa kasi ili kutoweka nje ya ukuta wa bwawa.
Kitu kisichoonekana mbele zaidi ni kibanda cha Cristallina, kilicho juu ya kilele cha mlima ambacho ni chanzo cha mto Maggia, unaotiririka kurudi chini kwenye bonde hadi Ziwa Maggiore.
Andrea anaporudi kutoka kwenye shimo lake la pekee, tunaanza kuteremka kurudi kwenye barabara zenye mwinuko tulizopanda hivi punde. Ni ya kiufundi sana na ya kutisha.
Ardhi haina usawa na ina nyufa, mielekeo ni mikali, na mbuzi wanaendelea kutanga-tanga kwenye njia yetu.
Ninakokota breki kwa kilomita baada ya kilomita, na ninaanza kuwa na wasiwasi kwamba rimu zangu za magurudumu zitapata joto sana hadi nitapuliza tairi.
Kwenye kona moja, nakutana na nyota wa kile ninachoamini kuwa alpha-mbuzi wa kundi. Ana pembe nyingi za kuvutia na ninaomba kwamba asinilipishe.
Nashukuru ananipa sura ndefu na ya ukali lakini hajisikii kuanzisha vita, kwa hivyo ananiruhusu nipite salama.
Tunapopanda nyuma juu ya vizuizi kwenye daraja, Andrea anaingia na kuanza darasa bora katika kushuka. Kadiri tunavyoenda chini ndivyo barabara inavyokuwa laini na kupana zaidi, na mionekano wazi ya kona mbele.
Mimi huchukua mstari mzima wa mbio kila kona, nikifurahia kasi kadri imani yangu inavyoongezeka. Ninashangaa ikiwa Andrea anasitasita kwa faida yangu anapochonga mstari wa mbele, lakini bado nina uwezo wa kushikilia ustadi wangu bila kujali.
Tunaporudi Fusio, tunachukua fursa ya kusimama kwa kahawa kwenye mkahawa uliowekwa mlimani juu ya ngazi ndefu ya mawe.
Andrea hatasimama kwa muda mrefu. Anavuta spreso yake, na kukimbia kurudi barabarani, akiwa na shauku ya kufika nyumbani kwa mtoto wake mchanga.
Anasimama tu ili kunishika mkono na kuniambia kwa ukali: 'Niahidi kwamba utapanda siku moja kutoka Locarno, bila kusimama.' Niliitikia kwa kichwa, na kwa hayo anarusha mlima kama ndege anayeruka.
Bila Andrea kuongoza njia, niko huru kuchukua njia ya upole zaidi kwenye mteremko uliosalia. Juu ya mji wa Lavizzara, ninatazama chini kwenye ponografia halisi ya nywele, huku kona nyingi zikitanda chini yangu.
Tukiwa njiani ilikuwa ni jambo la kuogofya, sasa linatoka mate. Mteremko unahisi kama barabara tofauti kabisa.
Safari ya kurudi haichukui muda mrefu. Bonde linafungua kwenye barabara pana kurudi Locarno. Mkondo mwembamba wa mlima wa Maggio hubadilika polepole na kuwa mto unaochafuka, na mimi huzunguka kando yake huku barabara ikibadilika kutoka kwenye njia iliyojipinda iliyojitenga hadi kwenye barabara kuu kubwa zaidi.
Kuna shughuli nyingi zaidi sasa, lakini jua bado linang'aa, na maoni ya milima huwa nami siku zote.
Ninapofika Locarno, ninakaribishwa na bandari ya boti na msisimko wa utajiri wa zamani wa Uswizi. Upepo wa joto unavuma ziwani, na ninajitahidi niwezavyo nisiporomoke papo hapo.
Kupanda kwenda Lago del Naret ni ngumu, lakini nitatii ahadi yangu kwa Andrea: nitarudi kupanda tena.
